Geachte heer, Koen, Geacht College, geachte leden van het Drents Parlement,
Het algehele klimaat op dit moment is een al langer sluimerende discussie over de manier waarop overheden en semi-overheden met onze bomen en ons bos omgaan. De provincie kapt bijvoorbeeld voor de verkeersveiligheid,
Rijkswaterstaat kapt voor de brandveiligheid en de doorstroming, Staatsbosbeheer kapt voor “bosomvorming”….
In veel gevallen lijken subsidiestromen voor natuurherstel en bio-energie een niet-onbelangrijke reden, al wordt dat zelden erkend.
Na twee eeuwen is Nederland weer aan het ontbossen. Het Nederlandse bomenareaal daalt sinds 2013 jaarlijks met 1350 hectare en meer.
Herplant laat zwaar te wensen over. De overheid is de belangrijkste verantwoordelijke.
In het Klimaatakkoord staat daarentegen dat we er alles aan moeten doen om te voorkomendat het bosareaal verder afneemt, en dat we zelfs méérbos nodig hebben.
. Als de provincie de komende jaren dus duizenden bomen langs N-wegen wil omzagen, moet daar wel een hele goede reden voor zijn, belangrijker dan natuur, biodiversiteit, klimaat, zuurstofvoorziening, luchtverkoeling, luchtzuivering, landschap, bestrijding van droogte, tempering van wind en aantrekkelijkheid voor toerisme bij elkaar.
Dat geldt evenzo voor de ecologische functie van de laanbomen: lanen vormen belangrijke leef plekken voor vogels, vleermuizen [1]waarvoor wij een internationale verplichting tot behoud en bescherming hebben, en andere dieren. De laanbomen zijn de lijnvormige lijnen in ons cultuurlandschap met ieder een eigen karakter en de schoonheid van de desbetreffende streek. Verder reduceren de bomen de nadelige effecten van onze toegenomen mobiliteit, ze dempen geluid en ze nemen kooldioxide en fijnstof op,
Dat geldt zowel voor Drenthe als elke andere provincie..
Wat is die belangrijke reden dan wèl die groter is dan bovenstaande goede eigenschappen van bomen?
Verkeersveiligheid, zo lezen we in het verhaal aan de lezer in de krant. De lezer wordt vervolgens uitgenodigd te schrijven/mailen wat hij van bomen in Drenthe vindt.
Laten we eens inzoomen op waar het over gaat.
Er waren vorig jaar in Nederland 678 verkeersdoden, waarvan 93 in Gelderland.
Er waren er 26 in Drenthe. Drenthe is met Friesland en Groningen de provincie die het minst aantal doden heeft te betreuren!
Volgens de huidige publicatie in de krant is bij een derde van de ongevallen een boom betrokken in Drenthe. Dus dat zijn er 26 gedeeld door 3. Dat is 4x zo hoog als Gelderland, dat toch op zijn minst net zo bomenrijk mag worden genoemd.
Van de verkeersdoden is ongeveer 1/3e fietser en 1/3eautomobilist. Voor Drenthe, deze berekening overnemend, dus ongeveer 3 of 4.
In 2017 waren in Nederland 613 verkeersdoden.
Dat is minder dan in 2016 maar 8% hoger dan 2013 en 2014
Zoals bekend volgens de CBS statistieken waren er in 2017 meer fietsers -206- dan auto’s -204-betrokken. Veelal e-bikes en senioren. Ook opvallend was het grote percentage dodelijke ongevallen in de gemeentes ( in 2016: 61% versus 21% op provinciale wegen)- op kruisingen, en op Rijks snelwegen van 130 km per uur. Hiervan sluit ik statistieken bij.
Grofweg kan gesteld: de helft van de dodelijke ongevallen gebeurt opgemeentelijke wegen, 19% op provinciale wegen.
De N-wegen zijn dus zeker niet de belangrijkste locaties van verkeersongevallen, zoals soms beweerd wordt. Het lijkt ons wel primair dat informatie goed wordt verwerkt en dan ook zuiver wordt verspreid!
Als men wil uitrekenen hoeveel doden er vallen per 100 kilometer weg in Drenthe en dan versmallen naar die categorie waar een boom was betrokken, nog afgezien van de oorzaak, dan ziet men dat het probleem en de maatregel niet met elkaar in verhouding zijn.
Proportionaleitsvereiste
Hoe tragisch elk ongeval ook is – gaan we voor 2 van de 93 dodelijke ongevallen alle provinciale bomen in Gelderland bijvoorbeeld omzagen die op minder dan 4,5 tot 6 meter langs de weg staan?
En zou het in Drenthe dan voor die maximaal vier (4) doden van de 26die natuurlijk ontegenzeggelijk heel tragisch zijn, gelden??
. Zie ook CBS statistieken en verder info, die wij insluiten als bijlage.
Terwijl de Tweede Kamer dat niet wil, de Minister dat niet wil?
Er is een regel die aangeeft dat proportionaliteiteen algemeen beginsel van behoorlijk bestuur is. Niet schieten derhalve met een kanon op een mug.
Het doel van de maatregel moet m.a.w. in verhouding staan tot de gevolgen.
Gelet op het bovenstaande kan men vraagtekens zetten bij de stelling dat bomen de verkeersveiligheid in gevaar brengen en dus weg moeten.
Integrale afweging ontbreekt
Insteek van het beleid is, zoals aangevoerd, het verhogen van de verkeersveiligheid. Van de overheid mag worden verwacht dat zij bij elk beleid een integrale afwegingmaakt. Zeker als het om zo een ingrijpende maatregel gaat. Zowel inhoudelijk als financieel. In dit geval spelen behalve verkeersveiligheidook zaken als klimaatbeleid, landschap, leefbaarheid, toeristische aantrekkelijkheid, tegengaan van hittestress, enz. een prominente rolWeliswaar worden in de plannen de effecten ten dele gecompenseerd, (hierover later meer), maar dat is iets anders dan een integrale afweging maken. Dus gesteld kan worden dat beleid maken zonder zo’n afweging, strijdigheid met de Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (Algemene wet bestuursrecht) oplevert, zoals het Zorgvuldigheidsbeginsel (art 3.2).
Strijdigheid met ander internationaal beleid.
Het is niet te verkopen anno 2019 dat de overheid op basis van internationale afspraken en een breed erkend zwaarwegend belang van burgers en bedrijfsleven vergaande inspanningen en investeringen verwacht om het klimaatprobleem door CO2 te keren, en tegelijkertijd zelf het omgekeerde doet. Kappen van volwassen bomen betekent dat deze geen CO2meer vastleggen. In een bijlage ziet u wat dat voor gevolg heeft. De verbranding van een aanzienlijk deel van het organisch materiaal in biomassacentrales zorgt nog eens voor een extra uitstoot, zelfs meer dan met een gasgestookte centrale. Het Planbureau voor de Leefomgeving en WUR (2013) zegt in een studie naar de omschakeling van fossiele brandstof naar biomassa: “Hout dat wordt gekapt voor energieopwekking zorgt echter voor hogere CO2-uitstootten opzichte van de situatie waar de bomen zouden blijven staan. Zonder kap kunnen de bomen doorgroeien met CO2-opname tot gevolg. Daarnaast groeitnieuwe aanplant de eerste jaren veel minder snel In veel gevallen duurt het meer dan honderd jaarvoordat daadwerkelijk een vermindering van CO2 in de atmosfeer optreedt. Dit kan het bereiken van de CO2-doelen voor 2020 en 2050 eerder moeilijker maken!Dit jaar was een reportage van het tv-programma De Monitor te zien waaruit bleek dat – zonder dat er enige registratie of inventarisatie plaats vindt – door provincies massaal gekapt wordt. Misschien nog wel belangrijker is dat dit soort inconsequent gedrag van (semi-) overheden bijdraagt aan de groeiende onvrede in de samenleving met de overheid als geheel, die niet meer die vanzelfsprekende rol van hoeder van het algemeen belang op zich neemt maar haar eigen agenda volgt, gestuurd door krachten waar de burger geen zicht en geen invloed op heeft.
Dat is een zorgelijke en ongewenste ontwikkeling.
Het is natuurlijk aardig om de mening over bomen kappen nu bij de burgers neer te leggen, maar zo werkt het niet. Het bestuur heeft de onderzoeks plicht, dient een integrale afweging te maken en dient proportionaliteit daarbij in ogenschouw te nemen.
Zoals ook het vorige bestuur van uw provincie antwoordde aan de PVV, dat er ook andere maatregelen zijn om aanrijdingen met een boom te voorkomen, en dat omdat bomen niet de weg op springen. Dat doen lantaarnpalen niet, en wegwijzers ook niet. Deze zijn ook in de berm gesitueerd. Die worden toch ook niet verwijderd?
Ik heb in een brief voor de stichting de Woudreus, vorig jaar , die ik als bijlage toevoeg – ook andere dodelijke ongevallen genoemd waar geen boom stond.
Juist daar.
Want er is nog een belangrijker punt.
Het beleid gaat namelijk helemaal niet wérken. Sterker nog, er zouden wel eens méér doden door kunnen vallen.
Ik zal dat toelichten. Het is namelijk beleid dat op drijfzand is gebaseerd/
Er heeft ooit iemand bedacht dat obstakelvrije zones de verkeersveiligheid bevorderen. Dat is een verklaarbare aanname, wetenschappelijk gezien een hypothese. We snappen allemaal dat je geen aanrijding kunt krijgen met een boom die er niet meer staat. Maar verkeersgedrag is ook psychologie.
Iedereen kent de reflex dat als je een tunnel in rijdt, je vaart mindert. En als je de tunnel uitrijdt, geef je weer gas. Een weg met bomen er dicht langs werkt als die tunnel. En andersom, een weg met brede kale bermen nodigt uit tot harder en roekelozer rijden. Het wachten is op andere ongelukken en misschien wel méér ongelukken.
Daar zijn aanwijzingen voor:
Zoals iemand ons schreef die de discussie op sociale media volgde en het grootste deel van het jaar in Hongarije woont: “Hier zijn sommige trajecten vrijgemaakt van bomen en andere stukken niet. Alleongelukken gebeuren op de stukken waar de bomen gekapt zijn”.
Of een andere reactie: “Mijn neefje liep langs een weg waar een automobilist de macht over het stuur kwijt raakte. Had er maar een boom gestaan, dan had mijn neefje nog geleefd.” Zelfs mensen (Maria Quist, journaliste) die hun kind verloren door een botsing tegen een boom, schreven in een reactie in de Volkskrant te vinden dat de bomen moeten blijven staan.
Bomen veroorzaken geen ongelukken, om met een Achterhoekse burgemeester te spreken.
In 90% van de gevallen ontstaan ongelukken door verkeerd rijgedrag: te hoge snelheid, alcohol, smartphonegebruik, afleiding en het verslappen van de aandacht zoals bij polderwegen.
Drijfzand
De hypothese van de veiliger obstakelvrije zones is tot nu toe een hypothese gebleken. Het wetenschappelijk bewijs ontbreekt.
Toch baseert de CROW er zijn zgn. richtlijnen op en gebruikt de ANWB het in haar EuroRAP rapport om de veiligheidsgraad van wegen te categoriseren.
Beleid gebouwd op deze norm is beleid gebouwd op drijfzand en moet van tafel voor we zinvol kunnen praten over een nieuw beleid met respect voor bomen.
Anders hebben wij bij elke provinciale weg die in de toekomst onder handen wordt genomen telkens weer dezelfde discussie.
We hebben de provincie er meermalen op gewezen dat het dogma van de veilige 4,5 tot 6 meter boomvrije berm geen wetenschappelijke basis heeft.
Dat betekent dat op grond van de Algemene Wet Bestuursrecht op het bestuursorgaan (in casu de provincie) een eigen onderzoek plicht rust. Negeren hiervan kan aangemerkt worden als een vorm van onbehoorlijk bestuur.
U kunt het nalezen in artikel 3:2 AwB.
Wij zijn niet de enigen die denken dat obstakelvrije bermen geen zinvolle basis van beleid zijn.
- Rijkswaterstaat heeft een voorspellingsmodel gemaakt van de effecten van verkeersaanpassingen op wegen. Hieruit blijkt dat aanpassen van wegen niet significant minder ongelukken geeft. De enige significante factor is aanpassen van het rijgedrag.
- En dat bereik je niet door bermen obstakelvrij te maken.
- Een ander onderzoek (SWOV-Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid), waarbij 535 boomongevallen werden geanalyseerd, toont aan dat de ernst van boomongevallen niet afneemt bij het groter worden van de afstand tussen bomen en de wegrand.
- VVN : Er zou eerst gekeken moeten worden naar de oorzaken van dodelijke ongevallen voordat men gaat aanpassen. Bomen staan doodstil. Lantaarnpalen en andere bebording ook. En veel ongevallen zijn terug te voeren op het gedrag van de automobilist”
- ANWB: Wij hebben géén pleidooi gehouden voor het kappen van bomen. Wel hebben wij, in het kader van ons recente onderzoek naar de verkeersveiligheid van provinciale wegen, wegbeheerders aanbevolen om te zorgen voor goede afscherming vanbomen en andere obstakels die dicht langs de wegen staan.”
Wat wèl werkt, en wèl wetenschappelijk bewezen is, is snelheidsverlaging. U kunt op de website van de SWOV de formules vinden waarbij de uitkomsten met 95% nauwkeurigheid te voorspellen zijn: door de snelheid te verlagen van 80 naar 70 km/uur, daalt het aantal dodelijke ongevallen met 41 tot 50 procent (!). Als de wegen met bomen langs de N-wegen zo gevaarlijk zijn als de provincie beweert is er in de Wegenverkeerswet ook ruimte voor dit soort limieten.
Nieuwe aanplant
De worst die ons bij concrete projecten als de N319 in Gelderland, de kap van bomen Lhee Kraloo en andere kap van laanbomen wordt voorgehouden is een compensatieprogramma voor de bomenkap. Er komt vervangende aanplant en er zouden zelfs bomen verplaatst worden.
Maar nieuwe aanplant – als die al plaatsvindt!- is de eerste vijftig jaar landschappelijk niet interessant, is geen schuilplaats voor vleermuizen of vogels of insecten (in een flinke eik huizen ruim 400 soorten insecten!), contraproductief voor het klimaatbeleid, zorgt niet voor schaduw of verkoeling voor fietsers en wandelaars, (en tevens verkoeling van het asfalt dat minder snel slijt) bindt nauwelijks CO2, houdt geen water vast in droge tijden.
Volgens de provincie Gelderland en Drenthe kan de herplant zoals die bij kap van laanbomen plaats vindt, bovendien gezien worden als het behoud van de cultuurhistorische laanstructuur. Dat is een gotspe.
Bij cultuurhistorische waarden – en ik citeer de Monumentenwet – gaat het om sporen uit het verleden in het heden, die zichtbaar en tastbaar aanwezig zijn. Iets IS cultuurhistorie of is het NIET. Een nieuw aangeplant beukenrijtje dat op zijn best 75 jaar oud wordt, is geen vervanging voor wat ervoor moet wijken. En dat de rij met oude bomen niet helemaal compleet meer is, maakt de waarde eerder hoger dan lager.
Wat meetelt bij onze kritische bejegening is onze waarneming dat de provincie niet zo veel met bomen op heeft. De beleidsplannen, die met hulp van externe bureaus zijn gemaakt, zien er gelikt uit.
Maar de praktijk is anders., gelet op het verlies van bijna 5% van de bomen/bomenoppervlakte in Drenthe tijdens de vorige bestuursperiode.
Met deze publicatie van juni 2019 zijn we bevreesd dat de discussie opnieuw de verkeerde kant op gaat. Het is goed dat Gelderland de bomenkap inmiddels heeft afgeblazen en inziet dat boomlanen een kostbaar erfgoed zijn.
Nu Drenthe nog.
Tot slot: Ons grote verwijt was tot nu toe de koppigheid van de provincies.
Minister Van Nieuwenhuijzen heeft vorig jaar nog gezegd bij het aanbieden van de ruim 46.000 handtekeningen onder de petitie
‘Bomen langs N-wegen moeten blijven’:
“Het laatste wat zou moeten gebeuren is dat bomen op grote schaal moeten verdwijnen.”
Ook Veilig Verkeer Nederland vindt dat.
Zelfs de ANWB is niet voor rigoureus kappen van bomen.
Veel provinciewegen ontlenen aan de bomen juist hun charme,” zegt een woordvoerder.
Maar in de provincie besturen de verkeersmensen het schip lijkt het: alle bomen langs de rijbaan moeten weg. Dat is ook voortdurend het onwrikbare vertrekpunt bij inspraakavonden.
We zijn bevreesd dat deze publicatie waarin de burgers om een mening wordt gevraagd over bomen in Drenthe opnieuw een poging is om de prachtige cultuurhistorie en grote waarde in biodiversiteit die oude laanbomen bieden een kopje kleiner te maken.
Ik hoop van harte dat onze nieuwe bestuurders prudent omgaan met de laanbomen: het vorige College schreef dat het van plan was voorzichtig te zijn met het groen; maar toch verdween er, als gezegd, bij deze coalitie 4,5% van de bomen: een publicatie als deze klinkt heel sympathiek maar legt de verantwoording op de verkeerde schouders. Het blijft ook doorhameren op een route die volgens de Minister verlaten zou zijn.
Bomen staan niet in de weg, ze springen de weg niet op. Het ligt meer in de rede om snelheid te matigen, verkeersonveilig gedrag moeilijk te maken door inrichting van de wegen – en te handhaven daarop, kruisingen te beveiligen door rotondes, benevens ook op toezien bijvoorbeeld gebruik van smartphone e.d. – wat ook wetenschappelijk wordt bevestigd.
Er zijn ook van vangrails.. Dan wel andere elementen die bomen beschermen en verkeer weren. Het kost wat meer, maar dat zijn wij verschuldigd aan laanbomen die een cultuurhistorische waarde hebben en biodiversiteit bieden, CO2 “vangen”, water vasthouden, verkoelen. lucht zuiveren, en talloze dieren onderdak bieden en het landschap structuur geven etc. etc. .En last but not least, bitter nodig zijn in onze afspraken inzake de Klimaatdoelstelllingen.
Zie hiervoor o.a. de recente publicatie in de Volkskrant waarin opnieuw wordt uitgevonden welke betekenis bomen alleen al hebben voor het klimaat:
Kleine bomen als herplant is geen een op een ruil. Over 80 jaar misschien gaan ze een waarde vertegenwoordigen die de huidige laanbomen hebben, maar dan zijn de aanwezige’ inwoners’ al vertrokken en kan intussen de aanplant niet tippen aan de huidige biodiversiteit.
Bovendien vermeerdert de kap van bomen eerder de kans op dodelijke ongelukken zoals wetenschappelijk vaststaat. Ook al bolt het wegdek soms op. Welnu, als je de snelheid aanpast is er al veel spanning uit de lucht. Wij pleitten eerder voor boombeschermers omdat steeds de bomen beschadigd worden doordat men een stuk schors eraf rijdt bij passeren of tegemoetkomen- en daarmee grote schade berokkent aanbomen; wat makkelijk voorkomen kan worden door goed beheer en een betere weginrichting.
Het antwoord op uw vraag: “staan bomen in de weg?” moet dan ook met klem ontkennend worden beantwoord!
Ze moeten daarentegen worden bewaard en gekoesterd. Laat ons een voorbeeld aan Engeland nemen: daar worden de wegen echt niet verbreed, als er heggen of bomen aan de zijkant staan. Daar past men zijn snelheid aan. Men heeft respect voor het groen. Daar hebben bomen en bossen nog een kans oud te worden. Daarin ligt een grote verantwoordelijkheid voor de overheid.
Bomenkap langs de provinciale wegen is onnodig. Maatwerk voor problemen is echter wel noodzakelijk. Denk aan een slimmere weginrichting, passend bij de beoogde wegsnelheid op een bepaald wegvak, en wellicht de kap van enkele bomen op risicovolle plekken -alleenals er echt niets anders voorhanden is, zijn betere oplossingen.
Vriendelijke groeten,
Het bestuur van Stichting De Woudreus,
M.J.J.Vodegel-Versteeg, secretaris
Bijlagen:
In 2017 meer verkeerdoden met de fiets dan in de auto
Aan GS 12 mei 2018, brief van Stichting De Woudreus
PS 031018A3 Beantwoording vragen dienaangaande aan PVV
Statline: Overledenen, doden als gevolg van verkeersongeval per provincie
Statline: Overledenen, doden door verkeersongeval, wijze van deelname
Foto: verschil CO2 compensatie gekapte boom en volwassen boom.
https://ecopedia.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pdfs/692.pdf